Tien jaar Archeologiedagen: Maak kennis met het team

In 2025 vieren we het 10-jarig bestaan van de Nationale Archeologiedagen! Ter ere van dit jubileum blikken we samen met een aantal trouwe deelnemers terug op een decennium vol inspirerende activiteiten, waardevolle samenwerkingen en bijzondere momenten met het publiek. Maar achter de organisatie van Stichting Nationale Archeologiedagen zit ook een team dat bestaat uit meerdere coördinatoren; maak in dit interview kennis met hen! Samen met de vele deelnemers van de Archeologiedagen werkt het team hard om archeologie tot leven te brengen voor het grote publiek.

We spreken Janneke Berkelbach van der Sprenkel, Lara Boon, Marieke van Bommel, Wouter Hinrichs, Roel Kramer en Sifra Verheijden – het team dat de activiteiten en organisaties in alle provincies in Nederland coördineert. Zij vormen op de achtergrond het hart van een initiatief dat archeologie zichtbaar, beleefbaar en toegankelijk maakt voor iedereen.

---

DOOR SIFRA VERHEIJDEN

Van visie naar jaarlijks hoogtepunt

De Nationale Archeologiedagen zijn in tien jaar tijd uitgegroeid tot een vast ijkpunt in het jaar met honderden erfgoedorganisaties, musea, vrijwilligersgroepen en gemeenten. Wat begon als een ambitieus idee, is inmiddels een breed gedragen evenement met landelijke impact. “Na vier à vijf jaar hoorde ik deelnemers zeggen: ‘O ja, de Archeologiedagen! Die staan al in de agenda,’” vertelt Roel. “Dat is toch fantastisch? Het is een gegeven geworden waar mensen automatisch naar toewerken.”

De missie van de Stichting Nationale Archeologiedagen is helder: de zichtbaarheid en beleefbaarheid van de Nederlandse archeologie vergroten, en het draagvlak versterken. En dat gebeurt, volgens het team, niet alleen via het evenement zelf, maar ook via wat het losmaakt. “De Archeologiedagen zijn een middel,” zegt Roel, “een moment waarop er ineens verbindingen ontstaan. Je helpt organisaties letterlijk met hen op de kaart zetten. Niet alleen voor de Archeologiedagen zelf, maar soms ontstaat er ook een educatief programma of nieuwe samenwerking. Het effect van de Archeologiedagen gaat veel verder dan dat ene weekend.”

De coördinator: spin in het web

Het team van coördinatoren vervult een sleutelrol. Ze zijn het aanspreekpunt voor deelnemers in hun regio, denken mee over activiteiten, inspireren en verbinden. “We zijn kwartiermakers,” zegt Sifra. “We enthousiasmeren lokale gemeenschappen, scholen, archeologische verenigingen – eigenlijk iedereen met een hart voor geschiedenis.”

Wouter herkent die verbindende rol ook: “Je leert niet alleen organisaties kennen, maar ook de verhalen die zij willen vertellen én de drempels die ze daarbij ervaren. Soms begin je met een idee waarbij ze niet goed weten wat ze willen, en dan zie je het uitgroeien tot een volwaardige activiteit met bezoekers, foto’s en enthousiasme. Dat proces meemaken is echt bijzonder.”

Van zandbakken tot bierbrouwen

Het team heeft talloze voorbeelden van creatieve samenwerkingen. “We hebben bewust ook ingezet op partners buiten de archeologiewereld,” zegt Janneke. “Juist dan raak je nieuwe doelgroepen.” Eén van de krachten van de Archeologiedagen is dat ze archeologie letterlijk en figuurlijk naar de mensen toe brengen. Op markten, in winkelpanden, sportkantines, bibliotheken, re-enactors in dorpscentra, of een Romeinse bruiloft in Tiel. “Je ziet kinderen in een zandbak midden in het centrum graven naar scherven, terwijl ouders op het terras zitten. Dan ontstaat er spontaan een gesprek over archeologie.”

Lara herinnert zich het Grafheuvelfestijn in Toterfout, dichtbij Eindhoven: “Een wandeling door het bos langs grafheuvels, met verhalen onderweg. Dat blijft echt hangen. De combinatie van natuur, bewegen en geschiedenis werkt ontzettend goed.” Een ander voorbeeld geeft Marieke met de mobiele ArcheoHotspot: “Deze stond in Apeldoorn, en ze hadden bordjes met de naam van een nieuwbouwwijk die veel geïnteresseerden trokken. Mensen woonden in die nieuwbouwwijk, maar ze wisten niet waar de naam vandaan kwam. En dan was het een leuke verrassing dat er lokale vondsten waren en dat er een connectie was met archeologie. Zo ontdekken mensen plotseling hun eigen geschiedenis, gewoon op de plek waar ze soms al jaren wonen.”

Vrijwilligers als ruggengraat

Een terugkerend thema in het gesprek is het belang van vrijwilligers. “Zonder vrijwilligers, geen Archeologiedagen,” daar is iedereen het over eens. “Zij zijn niet alleen het publiek, maar ook de organisatoren van de activiteiten. Van amateurarcheologen tot oud-docenten: ze zijn betrokken, creatief en ongelooflijk toegewijd.” Sifra vult aan: “Doordat ze ervaring opdoen worden ze steeds professioneler. En ze steken zoveel tijd en energie in het bedenken en opzetten van activiteiten, en daarbij ook nog in hun aanwezigheid tijdens het weekend van de Archeologiedagen.” Roel vindt dat het belang van de rol van vrijwilligers nog een stap verder kan: “Je kunt het zelfs wel breder trekken: zonder vrijwilligers, geen publieksarcheologie.”

Groeien en vernieuwen

De afgelopen tien jaar hebben de Archeologiedagen een enorme ontwikkeling doorgemaakt. Lara: “Organisaties denken steeds beter na over doelgroepen. Kinderen, jongeren, volwassenen – je hoeft niet iedereen tegelijk te bereiken, maar het is wel waardevol om je activiteit goed af te stemmen.” Die verruiming van perspectief heeft geleid tot een breed scala aan activiteiten, van demonstraties bij opgravingen of zelf aan de slag met de metaaldetector, tot fietstochten en wandelingen of koken met middeleeuwse recepten.

Ook campagnes hebben een belangrijke rol gespeeld in de groei van de bekendheid. “Van autootjes met ons logo tot de gele laarsjes, en het archeologie-alfabet wat we nu hebben – we hebben veel uitgeprobeerd,” vertelt Janneke. Marieke zegt dat er altijd leuke reacties komen op het campagnebeeld en de promotiematerialen: “Die visuele herkenbaarheid helpt enorm.”

Een breed, laagdrempelig programma

Wat maakt leuke Archeologiedagen? Volgens het team is dat duidelijk: een breed programma, voor jong en oud, van leek tot kenner. “Het moet laagdrempelig zijn,” zegt Wouter. “Iedereen moet kunnen aanhaken, of je nu wilt helpen organiseren of gewoon wilt rondkijken bij een activiteit.”

Een bewuste keuze is om geen overkoepelend thema te hanteren. “Juist omdat de deelnemers zo divers zijn. Een thema zou hen kunnen beperken. Nu is er ruimte voor maatwerk en creativiteit – en dat zie je terug in de activiteiten.”

Toekomstplannen en dromen

Hoe zorgen ze ervoor dat de Archeologiedagen relevant blijven? “Door te blijven vernieuwen en experimenteren,” zegt Lara. Een goed voorbeeld daarvan is de ArcheoNacht, gericht op een jonger publiek. “Dat levert soms ook weer ideeën op voor de Archeologiedagen. En we dromen ook hardop,” zegt Janneke met een glimlach.

De toekomstdromen liegen er niet om: een live talkshow in Graham Norton-stijl, een nationale opening met videoreporters uit alle regio’s, spectaculaire stunts met ‘begraven’ objecten, of een groot openluchtfestival als kick-off. Roel: “Of een publieksvriendelijke presentatie van onderzoeksmethoden – isotopenonderzoek, sedaDNA, dendrologie. Niet per se zelf onderzoek doen,” zegt hij, “maar laten zien hóé we dingen weten over het verleden. Hoe weten we eigenlijk hoe oud voorwerpen zijn of waar wij vandaan komen? Dat fascineert mensen.”

Tien jaar trots

In tien jaar tijd is archeologie veel zichtbaarder geworden voor het algemene publiek. “Niet alleen door ons,” benadrukt Janneke, “maar ook door andere initiatieven, zoals de ArcheoHotspots. Toch hebben we als stichting echt bijgedragen aan een andere manier van kijken naar archeologie. We hebben het beeld van archeologie samen met alle deelnemende organisaties kunnen veranderen. Van stoffig en ver weg naar levendig, actueel en van ons allemaal”

Het team is het eens: de Archeologiedagen gaan niet alleen over het verleden, maar ook over de toekomst van publieksarcheologie in Nederland. En zolang er verhalen in de bodem zitten, blijft er iets te ontdekken.

Wil je meer verhalen lezen over 10 jaar Nationale Archeologiedagen? Bekijk alle interviews op deze pagina.