Pull Tab Archaeology

Met het plan een archeologie te ontwerpen waar echt iedereen aan kan meedoen, besloot Jobbe Wijnen archeologie te maken van datgene waar juist geen enkele aandacht voor is: treklipjes! Je weet wel, die lipjes op aluminium blikjes fris en bier. Wijnen ontwierp ‘Pull Tab Archaeology’ als een community project dat samen met iedereen wereldwijd kennis vergaart over verpakkingsmaterialen en zwerfafval. Én rebelleert tegen de gevestigde archeologie.

Publiek

Citizen-science, sociale media, counter-archeologie, kunst en een toegankelijk onderwerp. Het zit allemaal in Pull Tab Archaeology, een onderzoeksproject naar die op het eerste gezicht onooglijke voorwerpjes: treklipjes van frisdrank blikjes (pull tabs). Initiatiefnemer Jobbe Wijnen is, zoals hij zelf zegt, ‘contemporain archeoloog’ (lees het interview met deze vooruitstrevende denker hier). Jobbe kreeg het idee voor het project al zo’n 10 jaar geleden toen hij op internet een foto van treklipjes tegenkwam – de vloek van elke detectorhobbyist. Iets in de foto prikkelde Jobbe. “Wat weten we nu echt over dit object dat zo dagelijks en normaal voor ons is?”, vroeg hij zich af.
Contemporaine archeologie onderzoekt het ‘nu’. En dat is volgens Jobbe hard nodig: “Laatst hoorde ik Mieke Zilverberg weer eens bij tussen Kunst en Kitsch en realiseerde me dat we waarschijnlijk meer weten over de grafcultuur van de oude Egyptenaren, dan over de in 1962 uitgevonden treklipjes, waarvan elke grotere frisdrankfabrikant in Nederland er in 2019 zeker 5000 per minuut de maatschappij inzendt, 24 uur per dag. Dat is toch raar? Werk aan de winkel!”.

Cross over

Bijzonder is dat Pull Tab Archaeology ook landsgrenzen overschrijdt: “Deze tijd van de social media biedt ook de archeologie grote kansen, die nog nauwelijks worden verkend. Het stelt ons in staat een typologische collectie treklipjes wereldwijd bij elkaar te crowdsourcen. Dat is in de archeologie nog nooit geprobeerd, zover ik weet.” Pull Tab Archaeology is daarmee ook een community archaeology project: via de website, Patreon, Facebook en Instagram vraagt Wijnen aan mensen om hem zelf-gevonden treklipjes toe te sturen, waarna ze als beloning een stip op de kaart krijgen op de wereldkaart van treklipjesarcheologen. Inmiddels hebben bijna 60 mensen treklipjes toegestuurd, van Cambodja tot Syrië, van China tot Texas  en Australië tot Liberia en zijn in totaal meer dan 70 typen ontdekt en zitten er bijna 3000 treklipjes in de database. Jobbe: “Zonder de community was dit nooit gelukt. En er komen nog steeds nieuwe typen bij.”

Je zou Pull Tab Archaeology kunnen uitleggen als een ludiek project, maar het heeft een serieuze ondertoon. Het project rebelleert tegen de traditionele archeologie die door beschermingsbeleid, marktwerking  en certificering het publiek toegang tot de archeologie ontnomen heeft. Publiek mag genieten van de vruchten van archeologisch werk, maar zelf doen is er niet bij. Pull Tab Archaeology draait dat om: “Laat iedereen die zin heeft zelf maar eens onderzoeken wat zij of hij wil en laten we ervan uit gaan dat die praktijk óók waardevolle archeologie is, op zijn minst voor jouzelf. Je kan mij opsturen wat je wilt en hoe je het wilt, alles is goed. Soms komen er hele kunstwerkjes binnen, zoals handgetekende kaartjes met opgeplakte treklipjes etc. Mijn stelling is dat onderzoek en kennisontwikkeling op alle niveaus plaatsvindt, niet alleen het academische. Kennis die niemand bereikt is namelijk geen kennis, maar ‘opslag’ in overlopende depots van informatie waar bijna niemand wat aan heeft. Daar zijn we in de archeologie erg goed in.”

Lees meer (en doe mee!) via: www.pulltabarchaeology.com.

Pull Tab Archaeology wordt ondersteund door de Contemporary History and Archaeology in Theory Group.